بلبرینگ ها قطعاتی حیاتی در ماشین آلات صنعتی و خودرو ها هستند که وظیفه دارند اصطکاک میان اجزا را کاهش دهند و حرکت روان تری ایجاد کنند. با این حال یکی از مشکلات رایج در استفاده از بلبرینگ، داغ شدن بیش از حد آن است. این پدیده اگر کنترل نشود می تواند می تواند منجر به کاهش عمر بلبرینگ، خرابی تجهیزات و حتی توقف خط تولید شود. دراین مقاله به بررسی دلایل داغ شدن بلبرینگ و راه های جلوگیری از آن می پردازیم.
نشانه‌های داغ شدن بلبرینگ
♦ افزایش محسوس دما در اطراف بیرینگ (قابل اندازه‌گیری با ترمومتر لیزری یا سنسور حرارتی)
♦ تغییر رنگ روی حلقه‌ها یا اجزای فلزی بلبرینگ (آبی یا قهوه‌ای شدن)
♦ افزایش نویز یا صدای غیرطبیعی
♦ کاهش روانکاری یا نشت بیش از حد گریس
۷ علت رایج داغ شدن بلبرینگ
1. روانکاری نامناسب (Over or Under Lubrication)
روانکاری زیاد باعث ایجاد اصطکاک اضافی و افزایش دما میشود. در مقابل، روانکاری کم نیز مانع از تماس مناسب اجزا شده و گرما تولید می‌کند. روانکار نامناسب (مثلاً گریس با ویسکوزیته پایین برای دماهای بالا) هم در این دسته قرار می‌گیرد، بنابر این گریس کاری باید توسط افراد متخصص صورت گیرد.
2. نصب اشتباه بلبرینگ
نصب با ابزار نامناسب یا ضربه مستقیم به بلبرینگ، باعث ایجاد لقی بیش از حد یا فشار ناهموار میشود که حرارت تولید می‌کند. تراز نبودن شفت و هوزینگ نیز یکی دیگر از عوامل مؤثر است.
3. پیش‌بارگذاری یا سفت‌کاری زیاد (Excessive Preload)
استفاده از بار بیش از حد در هنگام مونتاژ (مثلاً فشردن بیش از اندازه روی شفت) می‌تواند باعث تنش دائمی و گرم‌شدن سریع بلبرینگ شود.
4. آلودگی و ذرات خارجی
ورود گردوغبار، آب یا براده فلز به داخل بلبرینگ موجب افزایش اصطکاک و تخریب سطح تماس شده و دمای کارکرد را بالا می‌برد، توصیه می شود در صورت استفاده در فضاهای غبارآلود از بلبرینگ های واشر دار استفاده شود.
5. سرعت دورانی بیش از حد مجاز
بلبرینگ‌ها دارای محدودیت سرعت مشخصی هستند که در کاتالوگ فنی آن‌ها درج میشود. اگر سرعت از این حد فراتر برود، تولید گرما بسیار شدید خواهد بود، برای سرعت های بسیار بالا لقی C4 و C5 توصیه میشود.
6. انتقال حرارت از تجهیزات مجاور
در بعضی موارد، دمای بالای تجهیزات اطراف (مانند موتور یا گیربکس) از طریق تماس یا تابش به بلبرینگ منتقل شده و باعث گرم شدن آن میشود.
7. بارهای غیرمعمول یا شوک‌دار
تحمل بارهای محوری یا شعاعی خارج از ظرفیت بلبرینگ، یا لرزش‌های شدید، باعث افزایش تنش و در نتیجه بالا رفتن دما میشود.(از بلبرینگ های مخصوص باید استفاده گردد.)
| لقی | میزان لقی | میزان فراوانی در بازار |
|---|---|---|
| CM | استاندارد | موجود |
| C3 | بالا از استاندارد | موجود |
| C4 | لقی زیاد | بعضی از بلبرینگ ها کمیابند |
| C5 | لقی بسیار زیاد | کمیاب |
راهکارهای عملی برای جلوگیری از داغ شدن بلبرینگ
- اولین و مهمتریت نکته استفاده معقول از گریس در بلبرینگ هاست (نه کم نه زیاد)
- استفاده از جدول روانکاری پیشنهادی سازنده (بسته به برند آن) و انتخاب گریس مناسب بر اساس دما و سرعت
- نصب ناصحیح: استفاده از ابزار مخصوص نصب مانند Heater Induction Tools یا Pullers برای جلوگیری از آسیب به اجزای بلبرینگ
- آلودگی: نصب صحیح کاسه‌نمد، استفاده از بلبرینگ‌های سیلددار و کنترل شرایط محیطی
- بار اضافی: محاسبه دقیق بارهای وارده با نرم‌افزار و استفاده از بلبرینگ مناسب از نظر ظرفیت بار
- انتقال حرارت: ایزوله کردن محل نصب بلبرینگ از منابع گرمازا یا به‌کارگیری خنک‌کننده‌ها
- سرعت زیادانتخاب بلبرینگ با کلاس سرعت بالا (High Speed Bearings) یا استفاده از سیستم‌های روانکاری روغنی
ابزارهایی برای پایش دمای بلبرینگ
- دماسنج‌های غیرتماسی (Infrared Thermometers) موجود در بازار
- سنسورهای دمای دائمی متصل به PLC یا سیستم هشدار به مسئول فنی
- دوربین حرارتی برای تشخیص نقاط داغ در بلبرینگ‌ها "توصیه می شود"
جمع‌بندی
داغ شدن بلبرینگ یک هشدار جدی برای خرابی زودرس سیستم‌های صنعتی است. با انتخاب بلبرینگ مناسب، نصب اصولی و روانکاری استاندارد می‌توان از بروز این مشکل جلوگیری کرد. همچنین پایش منظم دما و شرایط کاری بلبرینگ‌ها کلید حفظ سلامت سیستم در بلندمدت است.
